Ғұндардың Еуропаны екінші рет билеуінемесе қазақтар ЕҚЫҰ-ны басқаруға дайындалуда
АҚШ-тың бұрынғы президенті кіші Джордж Буш өз сапарларының бірінде Австрия елін – Австралиямен шатастырып алғаннан бері жергілікті немістер «мәдени соғысқа» кіріскен сияқты. Олай дейтініміз, Венадағы сувенирлер сататын орындардан «Джордж, бізде кенгуру жоқ, біз – Австриямыз», «Оларда – кенгуру, бізде – сиыр» дегендей үндеуі бар спорттық киім-кешектерді жиі кездестіруге болады. Джордж Бушқа қарағанда, біздің қазақтар Австрияны ешбір елмен шатастырмас. Қазақтар үшін Австрия – Моцарттың Отаны, ЕҚЫҰ-ның негізгі офистерінің мекені және қашқын қылмыскер Рахат Әлиевтің жасырынған жері.
Қазақ төрағалығы – әлем назарында!
Таяуда ЕҚЫҰ хатшылығы Қазақстанның Сыртқы істер министрлігінің қолдауымен «Орталық Азия журналистерін ЕҚЫҰ-мен таныстыру» жобасын жүзеге асырған еді. Қазақстан, Қырғызстан мен Тәжікстан елдерінен жалпы саны 14 журналист қатысқан жоба қазақ төрағалығының қарсаңында арнайы ұйымдастырылды. Аллаға шүкір, еліміз айтулы төрағалыққа өз деңгейінде дайындалып жатқаны байқалады. Бұған біз Қазақстанның ЕҚЫҰ жанындағы тұрақты өкілі Қайрат Әбдірахмановпен өткен кездесуде көз жеткіздік. Ең алдымен, еліміздің тұрақты өкілдігі жаңа офиспен қамданып алған. Төрағалыққа байланысты қызметкерлер саны да көбейтілген. Оның үстіне Қазақстан мен шетелдегі қазақтарға, сондай-ақ, жалпы шетелдіктерге арналған жеке сайт ашылған. Бір қуантарлығы, сайт ең алдымен мемлекеттік тілде жүргізіле бастапты. Бұл да болса, өз елінде 67 пайыздан асқан қазақ ұлты мен сыртта жүрген 5 миллионнан астам қазақ диаспорасы үшін өте қуанышты жаңалық!
Қазақстан – ЕҚЫҰ-ны басқаратын алғашқы ТМД және Орталық Азия елі, тұңғыш мұсылман мемлекеті. Содан болар, еліміздің төрағалығы әлем назарын тек қана Қазақстанға ғана емес, аймақтағы мұсылман елдеріне де аударып отыр. Бір мысал, ЕҚЫҰ жанындағы дау-жанжалды алдын алу орталығының берген мәліметі бойынша, егерде 2003 жылы аймақтағы еркін бюджеттің 6 пайызы Орталық Азияға, ал 18 пайызы Кавказға бөлінсе, 2009 жылы бөлінген қаржының 13 пайызы Кавказ елдеріне, 16 пайызы Орталық Азияға бағытталыпты. Бірқатар сарапшылар Қазақстанның төрағалығынан мол үміт күтеді. Себебі ЕҚЫҰ-ның қазіргі жұмысына сынмен қарайтын елдер де жоқ емес. Кейбір саясаткерлер ЕҚЫҰ-ның көбіне-көп гуманитарлық саламен айналысып, әскери-саяси және экономикалық өлшемдер бойынша қордаланған мәселелерді шешуде дәрменсіздігі барын сын тезіне алады. Ал, Ресей тіптен бұл ұйымды түбегейлі реформалау қажеттігін алға тартумен келеді. Себебі Кеңес одағы құлағаннан кейін жаңа бағыттағы қауіпсіздік мәселелерін нығайту үшін қайта құрылған ұйымның әлі күнге дейін Жарғысы жоқ. Бұл тұста Қазақстан бұл ұйымға жаңа леп әкелумен қатар, құрылым мүшелігіндегі 56 мемлекеттің арасындағы диалог пен түсіністіктің артуына да сеп болуы тиіс.
Осыдан бір жарым жыл бұрын Венадағы ЕҚЫҰ Тұрақты кеңесінің отырысына қатысқанымызда, бұл ұйымда үш негізгі «ойыншылардың» барын байқаған едік. Олар – Еуроодақ, Ресей және АҚШ. Қазір де жағдай көп өзгере қоймаған. ЕҚЫҰ-ны қаншалықты пікір-талас ұйымы десек те, Еуропалық одаққа мүше мемлекеттер бір топ боп, Ресей бастаған ТМД елдері бір топ боп өзара «шайқасады». Ал АҚШ-тың кімнің жағында екенін айтпаса да түсінікті. Әрине, мұнда Орталық Азия мен ТМД мемлекеттері үшін басты өзекті мәселелер, бір жағынан, Батыс елдерімен пікір-таласта өз позицияларын айқын көрсете білумен қатар, екінші жағынан, Ресейдің ығында біржақты кетіп қалмау болып табылады. Бұл арада да Қазақстан төрағалығының маңызы зор. Ең бастысы, бауырлас Орталық Азия елдері еліміздің төрағалығы арқасында әлем назарын аймақтық проблемаларға бұруға болады деген сенімде. Аймақтағы бес мемлекеттің жан жарасына айналған Арал проблемасы да дәл осы төрағалықта жаһандық деңгейде көтеріліп, нақты шешімдерді талап етуі мүмкін. Бүгінде ЕҚЫҰ төрағалығының «үштігіне» кіретін Қазақстан бірқатар тың бастамалар мен жақсы идеяларды ұсынып жатыр. Сарапшылардың айтуынша, еліміздің келер жылы төраға ретінде көтеретін бастамалары аса өзекті әрі маңызды.
Жалпы айтқанда, айтулы шарада қазақ, қырғыз, тәжік журналистерінің ЕҚЫҰ Бас хатшысы Марк Перрен де Бришамбомен де кездесуге мүмкіндігі болды. Сондай-ақ, тілшілер БАҚ бостандығы мәселелері бойынша өкіл, экономикалық және экологиялық қызмет үйлестірушісі, Адам саудасына қарсы күрес жөніндегі арнайы өкіл, т.б. азаматтармен кездесіп, пікір алмасты.
Қазақтың бәрі – Рахат емес,
Рахаттың өзі – Борат емес...
Қазақстан билігі қазақ брендін Астана атауы, Діндер съезі, ұлтаралық татулық пен достық негізінде қалыптастыруға талпынып-ақ келеді. Өкінішке қарай, сыртта «қазақ» десе еуропалық жастар атышулы фильмнен кейін «О, Борат!» дегенді жиі тілге тиек етсе, саясаттан хабары бар азаматтар «Рахат», «кітап» деген сөздерді ауызға алады. Кітап демекші, Қазақстанда сот үкімімен қылмыскер деп танылып, әлі күнге дейін жоғалған банкирлер жайлы тіс жармай отырған Рахат Әлиевтің «Өкіл әке» кітабы неміс тіліне аударылып, кітап сөрелерінде сатылып жатқанға ұқсайды. Жергілікті қазақтардың айтуынша, бұл кітапқа еуропалықтардың соншалықты көп қызығушылығы да жоқ екен. Ал Қазақстан тарапының арқасында Венаға ат басын тіреген қырғыз, тәжік журналистерін қашқын қылмыскер тақырыбы ерекше қызықтырғаны жасырын емес. Десе де, интернеттен Рахат Әлиевтің кітабын оқып шыққан тәжік журналистері «бұл кітапты түсінбей дал болдық, сол да кітап боп па?!» деп авторды сын тезіне алып отыр.
Венаны жайлаған қауесет сөздерге сенсек, қашқын жеке күзетімен «Бентли» көлігін мініп, шалқып жүргенге ұқсайды. Бірақ бұл да ұзаққа созылмайтын сияқты. Естеріңізге сала кетсек, кезінде Австрияда Рахат Әлиевтің үстінен қылмыстық іс қозғалған еді. «Нұрбанктің» бұрынғы төрағасының орынбасары Жолдас Темірәлиевтің зайыбы Армангүл Қапашева Венаға талай рет барып, әділдік іздеп жергілікті сот, прокуратура органдарының табалдырығын тоздырғаны белгілі. Армангүл Қапашева қылмыскердің елге қайтарылуын талап етуде. Венада белгілі болғанындай, таяу арада осы іске байланысты сот процесі жүргізіледі екен. Қылмыстық істің анық-қанығы сот үкімінен кейін белгілі болмақ.
Қалай десек те, Қазақстанның ЕҚЫҰ-дағы төрағалығынан кейін біздің елімізге алыс-жақын шетелдерде тек қана Рахат пен «Бораттың» Отаны ретінде қарамайтын шығар. Бұл төрағалық – осындай өкінішті имиджді өзгертуге бір мүмкіндік. Әрине, шетелде Қазақ мемлекеті мен Президенттің беделі өте жоғары. Бұны шетелдіктермен кездескенде еркін әңгімелерден айқын байқауға болады. Бұл орайда Қазақстанды тек Астана, Діндер съезі, Байқоңыр, мұнай сияқты ұғымдармен ғана байланыстырып қоймай, «Қазақ» брендінің аясын кеңейтіп, имидждік ұғымдар санын да көбейткен абзал. Бізде әлемге паш ететін ұлттық құндылықтарымыз көп-ақ. Ұлттық имиджіміздің нағыз кепілі – солар.
Алматы-Стамбұл-Вена-Стамбұл-Алматы
Қазақ төрағалығы – әлем назарында!
Таяуда ЕҚЫҰ хатшылығы Қазақстанның Сыртқы істер министрлігінің қолдауымен «Орталық Азия журналистерін ЕҚЫҰ-мен таныстыру» жобасын жүзеге асырған еді. Қазақстан, Қырғызстан мен Тәжікстан елдерінен жалпы саны 14 журналист қатысқан жоба қазақ төрағалығының қарсаңында арнайы ұйымдастырылды. Аллаға шүкір, еліміз айтулы төрағалыққа өз деңгейінде дайындалып жатқаны байқалады. Бұған біз Қазақстанның ЕҚЫҰ жанындағы тұрақты өкілі Қайрат Әбдірахмановпен өткен кездесуде көз жеткіздік. Ең алдымен, еліміздің тұрақты өкілдігі жаңа офиспен қамданып алған. Төрағалыққа байланысты қызметкерлер саны да көбейтілген. Оның үстіне Қазақстан мен шетелдегі қазақтарға, сондай-ақ, жалпы шетелдіктерге арналған жеке сайт ашылған. Бір қуантарлығы, сайт ең алдымен мемлекеттік тілде жүргізіле бастапты. Бұл да болса, өз елінде 67 пайыздан асқан қазақ ұлты мен сыртта жүрген 5 миллионнан астам қазақ диаспорасы үшін өте қуанышты жаңалық!
Қазақстан – ЕҚЫҰ-ны басқаратын алғашқы ТМД және Орталық Азия елі, тұңғыш мұсылман мемлекеті. Содан болар, еліміздің төрағалығы әлем назарын тек қана Қазақстанға ғана емес, аймақтағы мұсылман елдеріне де аударып отыр. Бір мысал, ЕҚЫҰ жанындағы дау-жанжалды алдын алу орталығының берген мәліметі бойынша, егерде 2003 жылы аймақтағы еркін бюджеттің 6 пайызы Орталық Азияға, ал 18 пайызы Кавказға бөлінсе, 2009 жылы бөлінген қаржының 13 пайызы Кавказ елдеріне, 16 пайызы Орталық Азияға бағытталыпты. Бірқатар сарапшылар Қазақстанның төрағалығынан мол үміт күтеді. Себебі ЕҚЫҰ-ның қазіргі жұмысына сынмен қарайтын елдер де жоқ емес. Кейбір саясаткерлер ЕҚЫҰ-ның көбіне-көп гуманитарлық саламен айналысып, әскери-саяси және экономикалық өлшемдер бойынша қордаланған мәселелерді шешуде дәрменсіздігі барын сын тезіне алады. Ал, Ресей тіптен бұл ұйымды түбегейлі реформалау қажеттігін алға тартумен келеді. Себебі Кеңес одағы құлағаннан кейін жаңа бағыттағы қауіпсіздік мәселелерін нығайту үшін қайта құрылған ұйымның әлі күнге дейін Жарғысы жоқ. Бұл тұста Қазақстан бұл ұйымға жаңа леп әкелумен қатар, құрылым мүшелігіндегі 56 мемлекеттің арасындағы диалог пен түсіністіктің артуына да сеп болуы тиіс.
Осыдан бір жарым жыл бұрын Венадағы ЕҚЫҰ Тұрақты кеңесінің отырысына қатысқанымызда, бұл ұйымда үш негізгі «ойыншылардың» барын байқаған едік. Олар – Еуроодақ, Ресей және АҚШ. Қазір де жағдай көп өзгере қоймаған. ЕҚЫҰ-ны қаншалықты пікір-талас ұйымы десек те, Еуропалық одаққа мүше мемлекеттер бір топ боп, Ресей бастаған ТМД елдері бір топ боп өзара «шайқасады». Ал АҚШ-тың кімнің жағында екенін айтпаса да түсінікті. Әрине, мұнда Орталық Азия мен ТМД мемлекеттері үшін басты өзекті мәселелер, бір жағынан, Батыс елдерімен пікір-таласта өз позицияларын айқын көрсете білумен қатар, екінші жағынан, Ресейдің ығында біржақты кетіп қалмау болып табылады. Бұл арада да Қазақстан төрағалығының маңызы зор. Ең бастысы, бауырлас Орталық Азия елдері еліміздің төрағалығы арқасында әлем назарын аймақтық проблемаларға бұруға болады деген сенімде. Аймақтағы бес мемлекеттің жан жарасына айналған Арал проблемасы да дәл осы төрағалықта жаһандық деңгейде көтеріліп, нақты шешімдерді талап етуі мүмкін. Бүгінде ЕҚЫҰ төрағалығының «үштігіне» кіретін Қазақстан бірқатар тың бастамалар мен жақсы идеяларды ұсынып жатыр. Сарапшылардың айтуынша, еліміздің келер жылы төраға ретінде көтеретін бастамалары аса өзекті әрі маңызды.
Жалпы айтқанда, айтулы шарада қазақ, қырғыз, тәжік журналистерінің ЕҚЫҰ Бас хатшысы Марк Перрен де Бришамбомен де кездесуге мүмкіндігі болды. Сондай-ақ, тілшілер БАҚ бостандығы мәселелері бойынша өкіл, экономикалық және экологиялық қызмет үйлестірушісі, Адам саудасына қарсы күрес жөніндегі арнайы өкіл, т.б. азаматтармен кездесіп, пікір алмасты.
Қазақтың бәрі – Рахат емес,
Рахаттың өзі – Борат емес...
Қазақстан билігі қазақ брендін Астана атауы, Діндер съезі, ұлтаралық татулық пен достық негізінде қалыптастыруға талпынып-ақ келеді. Өкінішке қарай, сыртта «қазақ» десе еуропалық жастар атышулы фильмнен кейін «О, Борат!» дегенді жиі тілге тиек етсе, саясаттан хабары бар азаматтар «Рахат», «кітап» деген сөздерді ауызға алады. Кітап демекші, Қазақстанда сот үкімімен қылмыскер деп танылып, әлі күнге дейін жоғалған банкирлер жайлы тіс жармай отырған Рахат Әлиевтің «Өкіл әке» кітабы неміс тіліне аударылып, кітап сөрелерінде сатылып жатқанға ұқсайды. Жергілікті қазақтардың айтуынша, бұл кітапқа еуропалықтардың соншалықты көп қызығушылығы да жоқ екен. Ал Қазақстан тарапының арқасында Венаға ат басын тіреген қырғыз, тәжік журналистерін қашқын қылмыскер тақырыбы ерекше қызықтырғаны жасырын емес. Десе де, интернеттен Рахат Әлиевтің кітабын оқып шыққан тәжік журналистері «бұл кітапты түсінбей дал болдық, сол да кітап боп па?!» деп авторды сын тезіне алып отыр.
Венаны жайлаған қауесет сөздерге сенсек, қашқын жеке күзетімен «Бентли» көлігін мініп, шалқып жүргенге ұқсайды. Бірақ бұл да ұзаққа созылмайтын сияқты. Естеріңізге сала кетсек, кезінде Австрияда Рахат Әлиевтің үстінен қылмыстық іс қозғалған еді. «Нұрбанктің» бұрынғы төрағасының орынбасары Жолдас Темірәлиевтің зайыбы Армангүл Қапашева Венаға талай рет барып, әділдік іздеп жергілікті сот, прокуратура органдарының табалдырығын тоздырғаны белгілі. Армангүл Қапашева қылмыскердің елге қайтарылуын талап етуде. Венада белгілі болғанындай, таяу арада осы іске байланысты сот процесі жүргізіледі екен. Қылмыстық істің анық-қанығы сот үкімінен кейін белгілі болмақ.
Қалай десек те, Қазақстанның ЕҚЫҰ-дағы төрағалығынан кейін біздің елімізге алыс-жақын шетелдерде тек қана Рахат пен «Бораттың» Отаны ретінде қарамайтын шығар. Бұл төрағалық – осындай өкінішті имиджді өзгертуге бір мүмкіндік. Әрине, шетелде Қазақ мемлекеті мен Президенттің беделі өте жоғары. Бұны шетелдіктермен кездескенде еркін әңгімелерден айқын байқауға болады. Бұл орайда Қазақстанды тек Астана, Діндер съезі, Байқоңыр, мұнай сияқты ұғымдармен ғана байланыстырып қоймай, «Қазақ» брендінің аясын кеңейтіп, имидждік ұғымдар санын да көбейткен абзал. Бізде әлемге паш ететін ұлттық құндылықтарымыз көп-ақ. Ұлттық имиджіміздің нағыз кепілі – солар.
Алматы-Стамбұл-Вена-Стамбұл-Алматы
